EZAN BÖLÜMÜ İLE İLGİLİ HADİSLAR

EZÂN BÖLÜMÜ

﴿ كِتَابُ الْأَذَانِ ﴾

-41 ﴿ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلََّمَ أَمْرُهُ بِالْأَذَانِ ﴾

“Resulullah (s.a.v)’in, (namaz için) ezân okunmasını emret­mesi”

İbn Rüşd (ö. 520/1126) “Evâilu’l-Mukaddimât”da belirttiğine göre; Resulullah (s.a.v)’in, namaz için ezân okunmasını emretmesi ile ilgili hadisler, tevatürle nakledilmiştir. Bu hadisler, zaruri bilgi[1] ifade etmektedir.

* * *

-42 ﴿ حَدِيثُ عَبْدِ اللّهِ بْنِ زَيْدٍ فِي بَدْءِ الْأَذَانِ ﴾

“Ezânın nasıl başladığı hususunda meydana gelen Abdullah ibn Zeyd olayı”

Ezânın nasıl başladığı hususunda meydana gelen Abdullah ibn Zeyd hi­kayesi.

Zürkânî (ö. 1122/1710) “Şerhu’l-Muvatta”da derki: “İbn Abdilberr dedi ki: ‘Ezânın nasıl başladığı hususunda meydana gelen (bu) Abdullah ibn Zeyd olayını, çeşitli lafızlarla ve birbirine yakın manalarla bir grup sahabe rivayet etmiştir. Bu konudaki (hadisin) senedleri, mütevatirdir. Fakat senedleri, hasen yollarla gelmiştir.’ ” (Zürkânî’nin sözü burada bitmektedir.)

-43 ﴿ فِعْل الْأَذَانِ لِلصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ وَالْجُمُعَةِ دُونَ مَا عَداهُمَا ﴾

“Ezanın, yalnız Beş Vakit Namazın farzları ile Cuma Namazı için okunması (nın sünnet oluşu) ve Cuma namazı ile beş vakit namaz dışındaki namazlarda ezanın okunması (nın sünnet olma­yışı)” ile ilgili hadisler

Hanefî alimlerinden “Hidâye” sahibinin “Ezanı yalnız Beş Vakit Nama­zın farzları ile Cuma Namazı için okunması (nın sünnet oluşu) ve Cuma na­mazı ile beş vakit namaz dışındaki namazlarda ezanın okunması (nın sünnet olmayışını) bildiren hadislerin, mütevatir olduğunu aynen şöyle anlatmakta­dır:

“Ezan yalnız Beş Vakit Namazın farzları ile Cuma Namazı için sünnettir. Ezan hakkında mütevatir olan nakle binaen ezan, başka namazlarda sünnet değildir.”

Zeylaî (ö. 762/1360) “Tahrîcu Ehâdisi’l-Hidâye” adlı eserinde derki: “Derim ki: Ezan (ın keyfiyeti, gökten inmiş olan meleğin tarif ettiği şekliyle) bilinmektedir.”

Hafız İbn Hacer (ö. 852/1447)’de derki: “Bu, tüme varım sonucu elde edilmiştir.”

* * *

-44 ﴿ اَلْمُؤَذِّنُونَ أَطْوَلُ النَّاسِ أَعْنَاقاً يَوْمَ الْقِيَامَةِ ﴾

“Müezzinler, Kıyamet gününde insanların en uzun boyunluları olacaklardır”

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.      Muâviye b. Ebi Süfyân[2]

2.      Enes[3]

3.      Bilâl[4]

4.      Zeyd b. Erkam[5]

5.      Abdullah ibnu’z-Zübeyr[6]

6.      Ukbe b. Âmir[7]

7.      Ebu Hureyre[8]

8.      Abdullah ibn Ömer[9]

9.      İsmi belirtilmeyen bir sahabi[10]

Toplam, 9 kişi.

(Derim ki:) Şeyh Abdurrauf el-Münâvî (ö. 1031/1622) “Şerhu Câmi”de, bu hadisin, mütevatir olduğunu söylemiştir.

İbn Ebi Dâvud (ö. 316/928)’da derki: “Bu hadisin anlamı hususunda babam (Ebu Dâvud)’un şöyle söylediğini işittim:

‘İnsanlar, Kıyamet günü susuzlu duyarlar. İnsan susadığı zaman boynu bükük kalır. Müezzinler ise susuzluk duymazlar; çünkü onların boyunları, dimdik bir vaziyettedir.’”

İbn Hacer (ö. 852/1447)’de “Tahrîcu Ehâdisi Şerhi’l-Kebîr li’r-Râfi’”de bunu anlatmıştır.

1.      Denildi ki: Bunun anlamı şudur: “Müezzinler, insanlar içerisinde Al­lah’ın rahmetini en fazla arzulayan kimselerdir.”

2.      Denildi ki: “Müezzinler, insanlar içerisinde, en çok sevabı olanlardır.”

3.      Yine denildi ki: “Müezzinler, insanlar içerisinde, şefaatı, en çok uman­lardır.”

* * *

-45 ﴿ يُغْفَرُ لِلْمُؤَذِّنِ مَدَى صَوْتِهِ ﴾

“Müezzinin, sesinin ulaştığı yere kadar günahları bağışlanır”

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.      Ebu Hureyre[11]

2.      Berâ’[12]

3.      Ebu Saîd el-Hudrî[13]

4.      Abdullah ibn Ömer[14]

5.      Enes[15]

6.      Ebu Ümâme[16]

7.      Câbir[17]

Toplam, 7 kişi

(Derim ki:) İmam Ahmed (ö. 241/855)’de bu hadisi, şu yoldan rivayet etmiştir:

8.      Huzeyfe

İbn Huzeyme (ö. 311/923) ile İbn Hibbân (ö. 354/965)’da, Ebu Hureyre yolundan gelen hadisin, sahih olduğunu söylemilerdir.

İbnü’s-Seken (ö. 353/964)’de,  Berâ’ yolundan gelen hadisin, sahih ol­duğunu söylemiştir.

Bu hadisin lafızlarından biri de şöyledir:

﴿ اَلْمُؤَذِّنُ يُغْفَرُ لَهُ مَدَى صَوْتِهِ ﴾

“Müezzin, sesinin ulaştığı yere kadar günahları bağışlanır”[18]

Bir rivayette ise, ﴿ مَدَى صَوْتِهِ ﴾ “Sesinin ulaştığı yere kadar” ifadesi yer almaktadır.

Bunun anlamı şudur: Müezzin, sesinin genişliği ve uzunluğu kadarıyla (günahları) bağışlanır. Yani ezan okuma sırasında müezzinin sesinin kapladığı yer miktarınca Allah’ın mağfireti, müezzin için tamamlanır.”

* * *

-46 ﴿ اَلْأَمْر بِتَشْفِيع الْأَذَانِ وَإِيتَار الْإِقَامَةِ ﴾

“Ezanı çift çift okuma ve kameti ise tek tek okuma ile ilgili emir”

İbn Hacer (ö. 852/1447) “Emaliyyu’l-muhrace alâ muhtasarı İbni’l-Hâcib el-Aslî”de, bu hadisi, şu yoldan getirmiştir:

1.     Enes.[19] 

Ayrıca bu konuda şu yollardan da hadis rivayet edilmiştir:

2.     Abdullah ibn Zeyd[20]

3.     Bilâl[21]

4.     Sa’d el-Kurazî[22]

5.     Ebu Mahzûre[23] (müezzin)

6.     Hz. Ali[24]

7.     Abdullah ibn Ömer[25]

8.     Seleme ibnu'l-Ekva’[26]

9.     Câbir

10.     Ebu Hureyre[27]

11.     Ebu Cuhayfe[28]

12.     Ebu Râfi’

Daha sonra İbn Hacer, bunlardan gelen bütün hadisleri nakletmiştir.

Bu konuda daha geniş bilgi için İbn Hacer’in bu kitabına bakabilirsiniz.

(Derim ki:) Enes Hadisi, Buhârî ile Müslim’in, üzerinde görüş birliğine vardığı bir hadistir.

Tirmizî (ö. 279/892)’de bu konuda derki: “Bu hadis, hasen-sahihtir.”

Bu mesele hakkında çeşitli görüşler (ileri sürülmüş)tür. Bu konuda gelen hadisler, birbiriyle çelişmektedir.

İmam Mâlik (ö. 179/795)’in bu konudaki delili ise, hem Medine halkının uygulaması ve hem de bu hadistir.

Yine de doğruyu en iyi bilen Cenab-ı Allah’tır.

                            * * *

Yorumlar